رضا فرجی دانا بین سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴ رئیس دانشگاه تهران بود. او پیش از انتصاب به‌عنوان ریاست دانشگاه تهران مدتی ریاست گروه مهندسی برق و کامپیوتر دانشکده فنی و پس از آن هم به مدت بیش از پنج سال (١٣٧٦تا ۱۳۸۱) ریاست پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران را برعهده داشت

رضا فرجی‌دانا؛ وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری مدرک کارشناسی خود را در سال 1365 در رشته مهندسی برق از دانشگاه تهران دریافت کرد و سپس برای ادامه تحصیل در دانشگاه واترلو عازم کشور کانادا شد. به این ‌ترتیب او تحصیلات خود را در این دانشگاه در مقطع کارشناسی ارشد (1368) و دکترا (1372) در رشته مهندسی برق به انجام رسانده است.

وی پیش‌تر بین سال‌های 1381 تا 1384 رئیس دانشگاه تهران بود. او پیش از انتصاب به‌عنوان ریاست دانشگاه تهران مدتی ریاست گروه مهندسی برق و کامپیوتر دانشکده فنی و پس از آن هم به مدت بیش از پنج سال (١٣٧٦تا 1381) ریاست پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران را برعهده داشت.

از دیگر مسئولیت‌های او می‌توان به ریاست مرکز انفورماتیک دانشگاه تهران بین سال‌های ١٣٧5 تا 1381 و ریاست انجمن مهندسی برق و الکترونیک ایران (IEEE Iran Section) در سال‌های ١٣٨٦ و ١٣٨٧ اشاره کرد.

متن کامل برنامه رضا فرجی دانا به عنوان وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری برای کسب رای اعتماد مجلس به شرح زیر است.

مقدمه

انقلاب اسلامی تغییر و تحولات اساسی در بنیان‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و علمی کشور رقم زد و در حوزه علم و فناوری، اندیشه و رهنمودهای حضرت امام (ره) در مورد دانشگاه و دانشگاهیان سرلوحه سیاستگذاری و برنامه‌ریزی توسعه علوم، تحقیقات و فناوری گردید. رهنمودهای برگرفته از بیانات ایشان همچون: «مستند بودن دین اسلام به برهان و اتکا به منطق و عدم هراس از آزادی بیان و قلم»؛ «تحملل برداشت‌های دینی جوانان، تلفیق فرهنگ فلسفی و نظری حوزه با فرهنگ تجربی دانشگاه»؛ «دانشگاه کارخانه آدم‌سازی»؛ «دانشگاه مبدا همه تحولات است»؛ «مشورت و مطالعه، عدم درگیری و بحث چهره به چهره در محیط‌های دانشگاهی»؛ «انسجام و یکپارچگی جامعه دانشگاهی» و «مرکز تربیت قرار دادن دانشگاه»؛ چشم‌انداز و غایت آموزش عالی کشور را ترسیم نمود.

انسجام و یکپارچگی در راهبری کشور با رهبری داهیانه رهبر فرزانه کشور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و تاکیدهای مکرر ایشان بر ضرورت توسعه علمی کشور همچون گذشته راه را برای در نوردیدن افقهای جدید در حوزه علم و فناوری هموار کرد و باعث ارتقاء بیش از پیش شأن و جایگاه دانشگاه و دانشگاهیان گردید. در این راستا بیانات ایشان مبنی بر : «توجه به معنویت در کنار علم»، «فلسفه ایجاد تشکل‌های دانشجویی برای رسیدن به آرمان‌ها»؛ «تاکید بر عدم محافظه‌کاری دانشجو و بیان صریح و روشن و آشکار وی»؛ «روحیه آرمانگرایی و تمسک به اصول فکری»؛ «ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی»؛ «علم رمز پیشرفت و اقتدار یک کشور» و «تاکید بر توسعه کیفی در کنار رشد کمی و توجه به عمق کیفیت» همچون گذشتهف چراغ راه مسئولین و جامعه دانشگاهی بوده، هست و خواهد بود.

براین اساس باید گفت پیروزی انقلاب اسلامی و ترسیم نقشه راه توسط معمار کبیر انقلاب و ادامه آن توسط رهبر فرزانه انقلاب، آغاز راه نوآوری‌های علمی مبتنی بر ارزش‌های دینی در جامعه بود و دستاوردهای شگرفی به دنبال داشت؛ دستاوردهایی که ایران امروز را به یک قدرت منطقه‌ای خودبنیاد تبدیل نموده و آن را الهام‌بخش و سرمشق کشورهای مسلمان و عقب نگه داشته شده، کرده است.

در این راستا بی‌شک، سهم وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در حفظ و ارتقای موقعیت علمی و اقتدار کشور در منطقه و در سطح بین‌المللی شناخته شده است و مهمترین عامل در تحقق چشم‌انداز و افق ترسیم شده در اسناد بالادستی محسوب می‌شود و نظام آموزش عالی، به دلیل سروکار داشتن با تربیت دانشمندانف متفکران و مدیران آینده و شکل دادن به سرمایه انسانی کشور، در توسعه و تعالی علمی و فرهنگی همه جانبه و احیای هویت تمدنی ایران اسلامی، نقش پیشران و موتور محرکه را برعهده دارد. براین اساس، سیاست‌ها و برنامه‌های وزارت در دولت یازدهم نیز اهمیت می‌یابد و کلیه گروه‌های ذی‌نفع، ذی‌صلاح و ذی‌علاقه انتظار دارند که وزارت متبوع با مشی تدبیر و اعتدال، سکان هدایت علم و فناوری جامعه به سوی تعالی و پیشرفت را با بهترین کیفیت عملکردی به دست گیرد.

با توجه به موارد مذکور، این برنامه با رویکردی آینده‌نگر و منعطف و براساس اسناد بالادستی زیر تهیه و تدوین شده است:

1- دیدگاه‌ها و ابلاغیه‌های مقام معظم رهبری

* بیانات و رهنمودهای مقام معظم رهبری

* سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404

* سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

2- قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی

* قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران

* قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

* قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات

3- مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی

* سند نقشه جامع علمی کشور

* سند دانشگاه اسلامی

علاوه بر اسناد بالادستی مذکور، دیدگاه‌ها و انتظارات نخبگان و اعضای هیات علمی دانشگاه ها و موسسات پژوهشی در قالب کارگروه آموزش عالی ستاد انتخاباتی دکتر حسن روحانی و کارگروه تدوین برنامه وزارت اخذ گردیده و بر آن اساس، چارچوب برنامه وزارت متبوع احضاء و برنامه تدوین شده است.

همچنین همانگونه که در تدوین این برنامهف تبعیت از اسناد و قوانین بالادستی و مشی اعتدال و خرد جمعی حاکم بوده است، در اجرای آن نیز با کمک، همفکری و همکاری جامعه دانشگاهی، پیگیری نقشه راه ترسیم شده بر مبنای آرمان‌های حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری در جهت تداوم پیشرفت علمی کشور مبنای عمل خواهد بود.

توصیف وضع موجود

بررسی وضعیت موجود حوزه علوم، تحقیقات و فناوری کشور نشان می‌دهد که این حوزه دارای دستاوردها و نقاط قوت متعددی است اما در عین حال چالشها و نقاط ضعف مهمی نیز قابل شناسایی است. در ادامه، مهمترین نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدهای کشور در این حوزه تشریح شده است.

مهمترین فرصت‌ها

* توجه و اعتقاد ویژه مقام معظم رهبری به پیرشفت علمی کشور

* دیدگاه‌های ریاست محترم جمهور

* مرجعیت علمی و اجتماعی جامعه دانشگاهی در نگاه مردم

* شکل‌گیری همکاری‌های حوزه و دانشگاه

* پررنگ بودن فرهنگ علم‌آموزی در کشور

* وجود دانش آموختگان توانمند و با انگیزه

مهمترین نقاط قوت

* وجود قوانین و مقررات و اسناد بالادستی خاص در حوزه علم و فناوری

* سرعت بالای رشد علمی کشور (از نظر شاخص تعداد مقالات نمایه شده در پایگاه‌های ملی و بین‌المللی)

* توسعه کمی قابل قبول آموزش عالی در کشور

* گستردگی جغرافیایی اموزش عالی در استان‌ها و شهرهای مختلف کشور

* توسعه تحصیلات تکمیلی و کاهش اعزام دانشجویان به خارج

* تنوع بخشی در نظام‌های عرضه آموزش عالی

* ورود بخش خصوصی به آموزش عالی

* استقرار نسبی زیرساخت‌های پژوهشی در کشور

* شکل‌گیری و توسعه پارکهای علم و فناوری و مراکز رشد

* ایجاد شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان متعدد

* شکل‌گیری نسبی ارتباط دانشگاه با صنعت

* توسعه نسبی فناوری‌های نوین (نانو، بیو، هوافضا و...)

مهمترین تهدیدها

* بالابودن میزان بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها

* افزایش بی‌رویه مهاجرت دانش‌آموختگان دانشگاه ها

* عدم انسجام در نظام سیاستگذاری و اجرا در آموزش، پژوهش و فناوری

مهمترین نقاط ضعف

* فقدان رویکرد درست نسبت به موضوع اسلامی شدن دانشگاه‌ها

* عدم تحقق اهداف اجرایی کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه‌پردازی در دانشگاه‌ها

* عدم تناسب توانمندی‌های دانش‌آموختگان با نیازهای کشور

* عدم همگرایی و هدفمندی پژوهش‌ها در کشور

* عدم تناسب بین رشد کمی و کیفی آموزش عالی، پژوهش و فناوری

* تمرکزگرایی در مدیریت آموزش عالی

* سهم ناچیز دانش و فناوری کشور در جهان

* ضعف زنجیره تبدیل دانش به فناوری و محصول

* وجود محدودیت‌های تنش‌زا و فقدان نشاط سیاسی در دانشگاه‌ها

* ضعف ارتباط علمی با مراکز پیشرفته علمی جهان

* عدم تحقق سهم اعتبارات بخش آموزش عالی از تولید ناخالص ملی

* سهم ناچیز بخش غیردولتی در آموزش، پژوهش و فناوری

* نبود نهادهای مستقل ارزیابی و اعتبارسنجی آموزش و پژوهش

* کمبود و استهلاک منابع و زیرساخت‌های آموزش عالی

ارزشهای بنیادین، اصول و باورها

دانشگاه نهاددانش، معنویت، اخلاق و قانون مداری و دانشگاهیان نماد تعهد و تخصص، نظم، مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی و پرسشگری مبنای جامعه‌ای دانش‌بنیان، عدالت‌محور و آزاداندیش

ارزش‌های بنیادین

نظام علم و فناوری در جمهوری اسلامی ایران نظامی است مبتنی بر:

* فضایل اخلاقی و ارزشهای والای اسلامی و انسانی

* آرمانها و ارزشهای اصیل انقلاب اسلامی ملهم از فرمایشات و آموزه‌های امام راحل و مقام معظم رهبری

* عدالت و حاکمیت همه‌جانبه آن بر تمامی شوون و ابعاد اندیشه و عمل

* قانون و التزام به فصل‌الخطاب بودن آن

اصول و باورها

اصول و باورهای نظام علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران، مبتنی بر ارزشهای بنیادین فوق‌الذکر و به شرح ذیل تعریف و تقویم می‌شوند:

* اعتقاد به سازگاری جهان بینی توحیدی و علم و آگاهی بشری (مقام معظم رهبری: در جهان‌بینی ما علم از دل دین می‌جوشد و بهترین مشوق علم دین است. دینی که ما می‌شناسیم جهان‌بینی دینی‌ای که ما از قرآن می‌گیریم تصویری که ما از آفرینش و از انسان و از توحید و از مشیت الهی و از تقدیر و قضا داریم با علم سازگار است)

* اعتقاد و التزام به توسعه و پیشرفت متعال و متوازن علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و اقتصادی

* حرکت در مسیر رسیدن به دانشگاهی برخوردار از تعهد اجتماعی، مسوولیت‌پذیر و پاسخگو و سرشار از حساسیت و دغدغه به ارزشهای بنیادین

* اعتقاد به دانشگاه به مثابه محلی امن و آرام و بدون از تنش برای نقد و بحث و روشنگری‌های عالمانه و منصفانه در حوزه‌های متنوع و مرتبط با وظایف و کارکردهای دانشگاه در جهان جدید.

حرمت نهادن به مالکیت فکری و رعایت اکید حقوق مرتبط با آن

تاکید به عاملیت بی‌بدیل دانشگاه در توسعه پایدار و متوازن

اعتقاد به آموزش و پژوهش به مثابه سرمایه‌گذاری

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا